Kaynak Yönetim Sistemi (Resource Management System/ RMS)

Sağlık politikaları ve sağlık hizmeti ödeme değişiklikleri, sağlık kurumlarını finansal olarak baskı altına almaya başladı. Bu doğrultuda kurumlar, kaynaklarını etkin yönetmek amacıyla çeşitli stratejiler geliştirmeye başladılar. Sağlık hizmetlerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesinde sistemin girdi ve çıktıları dikkate alınır. Giderler bir taraftan maliyetleri meydana getirirken, diğer taraftan toplum sağlığının iyileştirilmesine etki ederler. Bir sağlık sisteminin oluşturulması, geliştirilmesi ve hizmetlerin kalitesinin yükseltilmesinde hedef, maliyetleri sabit tutarak sistemin etkinliğini arttırmak veya sistemin etkinliğini sabit tutarak maliyetleri düşürmektir. Sağlık hizmetlerinin kalitesinden taviz vermeden maliyetlerin mümkün olduğunca düşürüldüğü sistemler başarılı sağlık sistemleridir.

Sağlık hizmetleri sunumunda en önemli kaynaklardan biri de hemşire insan gücüdür. Hemşirelerin bir yandan etkin ve verimli çalışması, diğer yandan yüksek kalitede sağlık hizmeti verilmesi, ancak etkin bir kaynak yönetim sistemi ile gerçekleştirilebilir. Burada en önemli nokta ise, serviste çalışan hemşirelerin zamanlarını nasıl kullandıkları, hasta bakımına, servisle ilgili ve kişisel (yemek yeme, çay içme, kişisel telefon konuşması vs.) işlere ne kadar zaman ayırdıklarıdır.

Hemşirelerin çalışma saatlerini nasıl kullandıkları, hemşirelik hizmetinin yönetsel felsefesinin ne olduğu ve bununla ilişkili olarak hemşirelerden beklenen hemşirelik hizmetinin ne olduğu açıkça belirlenmelidir. Eğer bir serviste 12 saat vardiyalar ile çalışan hemşireler; 12 saatlik çalışma sürelerinin %50-60’ını dinlenme, yemek yeme, çay içme, sohbet etme, örgü örme, iş dışı telefon görüşmeleri, arkadaş ziyaretleri gibi kişisel işlere ayırıyorlarsa; aslında 12 saatlik çalışma sürelerinin 6- 7,2 saatlik kısmını iş dışı işlerle geçirmektedirler. Bu da hemşirelerin çalışma saatlerini etkin ve verimli kullanmadıklarını göstermektedir. Kişisel işler çalışma süresi içerisinde (yemek yeme, tuvalete gitme gibi) ve işin oluşturabileceği fizyolojik ve psikolojik etkileri azaltabilmek (çay/kahve içmek, dinlenmek vb) için ayrılan süredir. Uluslar arası literatürde 8 saatlik vardiya için tanımlanan Gold Standard %20 olmakla birlikte %15-20 arası gündüz ve %20-25 arası gece normal kabul edilmektedir.

Hastanelerde hemşire personelin etkin ve verimli kullanılması, kaliteli hemşirelik hizmeti sunumunun sağlanması ve iyi yönetilmesi, hastanelerin verimlilikleri üzerine doğrudan etkisi olacağı bilinmektedir. Hemşire yöneticiler ölçmedikleri bir şeyi yönetemezler. Artık günümüzde yaptığımız çalışmalarla; servislerinizde sunulan hemşirelik hizmetinin etkinlik ve verimliliğini analiz edebiliyoruz.

Hemşirelik hizmetlerinde etkinlik ve verimlilik

Verimlilik, çıktıların girdilere oranı olarak ifade edilir. Girdiler, hastaların aldıkları hemşirelik bakımıdır. Çıktı ise serviste hemşireler tarafından sunulan hemşirelik hizmetidir

Etkinlik ise girdilerin amaçlar doğrultusunda ne kadar iyi kullanıldığıdır. Hemşirelik hizmetinin etkinliği, hemşire personelin ne kadar iyi kullanıldığı ya da yönetildiğini gösterir. %90 ve üzeri etkinlik isteriz. Bir servisin hemşirelik hizmetinin etkinliğini belirleyebilmek için bakım verdikleri hasta sayısı, her bir hastaya ayırdıkları süreyi, servisle ilgili işlere ve kişisel işlere ayırdıkları süreleri bilmemiz gerekmektedir. Bu sürelerle ilgili bilgiye hasta hemşire oranlarından ulaşabilirsiniz.

Örneğin,

12 saatlik bir vardiyada 20 hastaya 6 (gündüz standart süresi 2,88 saat ) hemşire bakıyorsa, servis işine 1,5 saat ayrılıyorsa, 1,5 saat kişisel gereksinimler ise hemşire iş gücü verimliliği ve etkinliği nedir?

Verimlilik= Çıktı/ Girdi

20 hasta/6 Hemşire= 3,33 hasta başına düşen hemşire sayısı

12-1,5(kişisel)= 10,5

(20 X 2,88) / (6×10,5) = %91 hasta bakım verimliliği

(20 X 2,88) + (1,5 X 6) / (6X 10,5) = %105 hemşirelik hizmetinin verimliliği

Etkinlik = Üretimde harcanan süre/işte harcanan süre

(20 X 2,88) + (1,5 X 6) / (6X 12)= %92 servisin etkinlik oranı

Başka bir örnek,

12 saatlik bir vardiyada 20 hastaya 4 (gündüz standart süresi 1,38 saat ) hemşire bakıyorsa, servis işine 1,5 saat ayrılıyorsa, 1,5 saat kişisel gereksinimler ise iş gücü verimliliği nedir?

20/4= 5 hasta 12-1,5(kişisel)= 10,5

(20×1,38) / (4×10,5) = %66 hasta bakım verimliliği

(20x 1,38) + (4×1,5) / (4×10,5) = %80 verimlilik

%20 iş gücü kaybı??? Hemşirelerin boş zamanı

(20x 1,38) + (4×1,5) / (4×12) = %70 etkinlik

Hemşire yöneticiler, servislerinizde hemşirelik hizmeti etkin ve verimli sunuluyor mu?